Złote Maski wręczone! Spektakl Roku to „Zły” wg Leopolda Tyrmanda Teatru Polskiego w Bielsku-Białej

Jak trudny był to rok dla twórców, nie trzeba przekonywać. Dla twórców i dla widzów, którzy niejednokrotnie musieli rezygnować z zakupionych biletów, bo kolejna fala pandemii zamykała drzwi teatrów. Podziwu godna jest jednak determinacja artystów, którzy nie poddając się, przygotowywali spektakle „na lepsze czasy”. W efekcie, repertuar scen naszego regionu wcale nie był tak ubogi, jak mogłoby się wydawać. Jury, pod kierownictwem Tomasza Kordona, miało trudny wybór.

Triumfatorem tej edycji konkursu okazał się „Zły” wg Leopolda Tyrmanda, w reżyserii i opracowaniu muzycznym Piotra Ratajczaka, a zrealizowany w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Przedstawienie wybrane zostało Spektaklem Roku, choć nie tylko. Można powiedzieć, że rozbiło pulę nagród, bo także Piotr Ratajczak otrzymał Złotą Maskę za reżyserię przedstawienia, a Marcin Chlanda - za scenografię i reżyserię świateł. Do grona laureatów dołączył Adam Myrczek za drugoplanowe (ale świetne!) role: Merynosa, Kudłatego, Przechodnia. Publiczności, która już widziała „Złego” na scenie Teatru Polskiego, liczba nagród nie zdziwi; podstawą jego sukcesu artystycznego jest wyjątkowa harmonia wszystkich elementów inscenizacji. To z nich powstaje obraz podskórnej - niekoniecznie chwalebnej, ale jakże barwnej i fascynującej - tkanki Miasta. Każdego Miasta, w każdym czasie, szczęśliwie dla przedstawienia, realizatorzy nie skupiają się bowiem za bardzo ani na kontekście politycznym książki Tyrmanda, ani na drobiazgowym dokumentowania jego epoki, choć też całkowicie od nich nie uciekają. W rezultacie fundują nam podróż w zakazane rewiry, w których groza miesza się czasem z zabawą, gangsterzy ustalają własne prawa, w piwnicach gra się jazz, polityka ponuro miesza się z interesami, a Zły rozdaje karty, bo to on tu rządzi!

Za niezwykle wciągającym i sprawnym widowiskiem kryje się gigantyczny wysiłek realizatorów. Podstawą wszystkiego jest zaś bardzo dobra adaptacja Joanny Kowalskiej, która scaliła wątki powieści i uporządkowała je narracyjnie. Uznanie należy się też ekipie technicznej; spektakl ma 57 odsłon, a tempo - ogromne.

Złotą Maskę za rolę kobiecą w teatrach dramatycznych otrzymała Anna Kadulska. Precyzyjniej - za kilka ról w dwóch przedstawieniach: Kulwiecówny, Szwecji i Jana Kazimierza w „Potopie” Henryka Sienkiewicza w reżyserii, adaptacji i opracowaniu muzycznym Jakuba Roszkowskiego w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach oraz za rolę Luizy w spektaklu „Szczęście” Erica Assousa w reżyserii Andrzeja Dopierały w Teatrze Bez Sceny w Katowicach. Miłośników talentu Anny Kadulskiej ten sukces nie dziwi. Aktorka od dawna podziwiana jest za umiejętność scenicznej transformacji. Praktycznie, przekonująco może zagrać każdą postać; tragiczną i komiczną, współczesną i kostiumową, kobiecą i męską, piękną i brzydką. W inscenizacji „Potopu” ma ku temu okazję, z której skwapliwie korzysta. W kontrowersyjnym (dla niektórych widzów) przedstawieniu Teatru Śląskiego wyzwala w swoich postaciach ironiczny dystans do rzeczywistości, łamiąc konwencję i schematy, w jakie zwykliśmy je wpisywać. Robi to brawurowo, niemal na granicy szarży, ale… skutecznie. Na zupełnie innej nucie emocjonalnej zbudowana jest natomiast jej Luiza w „Szczęściu” – kobieta ciepła, naturalna, wciąż wierząca w miłość.

Wśród kobiecych kreacji aktorskich, tym razem w teatrach lalkowych, za najlepszą uznano, i nagrodzono Złotą Maską, rolę Lucyny Sypniewskiej, która przejmująco zagrała Matkę w spektaklu „Augustus”, wg Hermanna Hesse, w reżyserii Jacka Popławskiego, w Teatrze Lalek „Banialuka” im. J. Zitzmana w Bielsku-Białej. Trudno zresztą tę role opisywać czy recenzować, trzeba ją po prostu zobaczyć. Podobnie, jak całe przedstawienie, które zaskakuje wizyjnością i głębią interpretacji ludzkiego losu. Lucyna Sypniewska, bez zbędnych „ozdobników” i bez egzaltacji, ukazuje na scenie ogrom uczuć, czasem sprzecznych, jakie niesie ze sobą miłość matki do syna. I jak czasem, ta ślepa miłość unicestwia dobre intencje, zmieniając jej dziecko w nieczułego, egoistycznego dorosłego.
W kategorii rola męska w przedstawieniach dramatycznych, Złotą Maskę otrzymał Andrzej Dopierała za rolę Ignacego (Ojca i Króla), w spektaklu „Ślub” Witolda Gombrowicza, w reżyserii Radosława Rychcika, w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu. Oryginalna interpretacja tekstu Gombrowicza, czytana przez współczesne konteksty kulturowe i społeczne, znalazła w Andrzeju Dopierale idealnego odtwórcę. Jego Ojciec to człowiek pozornie przegrany, zamknięty w sobie, zrezygnowany i poddający się już tylko biegowi wydarzeń. Gdy jednak pojawia się przed nim szansa zmiany, próbuje przełamać bariery i wrócić do swojej niegdysiejszej pozycji, w rodzinie i społeczeństwie. Aktor opiera swoją rolę na niuansach i niedopowiedzeniach, przez co jego bohater zyskuje na wiarygodności.

„Królową Śniegu” Hansa Chrisiana Andersena, wg scenariusza i w reżyserii Macieja Podstawnego, w Teatrze Nowym w Zabrzu, jury konkursu Złotych Masek uznało za najlepszy spektakl dla młodych widzów. Zabrzańskie przedstawienie jest klasycznym spektaklem familijnym, kuszącym nie tylko interpretacją (przyznajmy: dość swobodną) znanej baśni, ale także brakiem nachalnego dydaktyzmu. Pięknie zrealizowana i zagrana opowieść o dojrzewaniu do miłości, życiu w zgodzie z samym sobą i umiejętności dzielenia szczęścia, na pewno spodoba się tak dzieciom, jak dorosłym.

Jarosław Staniek otrzymał natomiast Złotą Maskę za choreografie do spektaklu „Zakonnica w przebraniu” Alana Menkena, w reżyserii Michała Znanieckiego, w Teatrze Rozrywki w Chorzowie oraz do spektaklu „Przodownicy Miłości. Rewia związkowo-robotnicza” Harolda Rome, w reżyserii Jacka Mikołajczyka, w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu. O skali talentu tego twórcy świadczy przede wszystkim fakt, że choć obydwa przedstawienia zrealizowane zostały w podobnej, muzyczno-rozrywkowej konwencji gatunkowej, to przecież ich układy choreograficzne wcale nie są do siebie podobne. Jarosław Staniek znakomicie wykorzystuje charakter towarzyszącej narracji muzyki, wzbogacając ją jednocześnie oryginalnymi ruchem scenicznym.

Spektakl „Przodownicy Miłości. Rewia związkowo-robotnicza” przyniósł Złota Maskę także Mirosławie Żak, ale niezwykle wyrazistej, roli Konferansjerki. Zdaniem jurorów była to najlepsza rola w kategorii rola muzyczno-aktorska. Zagrana z temperamentem, czasem z rozmachem, czasem dyskretnie, a gdy trzeba – świetnie zaśpiewana.

Nagrodę specjalną jury przyznało Andrei Kureichik za tekst sztuki „Białoruś obrażona”, na podstawie którego Teatr Miejski w Gliwicach zrealizował spektakl internetowy, pod tym samym tytułem, w reżyserii i inscenizacji Jerzego Jana Połońskiego. Poruszająca opowieść, aktualna i uniwersalna zarazem, dedykowana była walczącym z przemocą reżimu Białorusinom, w tym ludziom teatru, których represje dotknęły szczególnie boleśnie – jako obywateli, i jako ludzi sztuki.

ZŁOTE MASKI 2021 SPEKTAKL ROKU
„Zły” Leopolda Tyrmanda w reżyserii i opracowaniu muzycznym Piotra Ratajczaka w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria SPEKTAKL DLA MŁODYCH WIDZÓW
„Królowa Śniegu” Hansa Christiana Andersena wg scenariusza i w reżyserii Macieja Podstawnego w Teatrze Nowym w Zabrzu.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria AKTORSTWO ZA ROLĘ KOBIECĄ W SPEKTAKLACH DRAMATYCZNYCH
Anna Kadulska za role: Kulwiecówny, Szwecji, Jana Kazimierza w „Potopie” Henryka Sienkiewicza w reżyserii, adaptacji i opracowaniu muzycznym Jakuba Roszkowskiego w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach oraz za rolę Luizy w spektaklu „Szczęście” Erica Assousa w reżyserii Andrzeja Dopierały w Teatrze Bez Sceny w Katowicach.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria AKTORSTWO ZA ROLĘ MĘSKĄ W SPEKTAKLACH DRAMATYCZNYCH
Andrzej Dopierała za rolę Ignacego (Ojca i Króla) w spektaklu „Ślub” Witolda Gombrowicza w reżyserii Radosława Rychcika w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria AKTORSTWO ZA ROLĘ W TEATRACH LALKOWYCH
Lucyna Sypniewska za rolę Matki w spektaklu „Augustus” wg Hermanna Hesse w reżyserii Jacka Popławskiego w Teatrze Lalek „Banialuka” im. J. Zitzmana w Bielsku-Białej.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria AKTORSTWO ZA ROLĘ WOKALNO-AKTORSKĄ
Mirosława Żak za rolę Konferansjerki w spektaklu „Przodownicy Miłości. Rewia związkowo-robotnicza” Harolda Rome w reżyserii Jacka Mikołajczyka w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria AKTORSTWO ZA ROLĘ DRUGOPLANOWĄ
Adam Myrczek za role: Merynosa, Kudłatego, Przechodnia w spektaklu „Zły” Leopolda Tyrmanda w reżyserii i opracowaniu muzycznym Piotra Ratajczaka w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria REŻYSERIA
Piotr Ratajczak za reżyserię spektaklu „Zły” Leopolda Tyrmanda w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria SCENOGRAFIA
Marcin Chlanda za scenografię i reżyserię świateł do spektaklu „Zły” Leopolda Tyrmanda w reżyserii i opracowaniu muzycznym Piotra Ratajczaka w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria CHOREOGRAFIA / RUCH SCENICZNY
Jarosław Staniek za choreografię do spektaklu „Zakonnica w przebraniu” Alana Menkena w reżyserii Michała Znanieckiego w Teatrze Rozrywki w Chorzowie i spektaklu „Przodownicy Miłości. Rewia związkowo-robotnicza” Harolda Rome w reżyserii Jacka Mikołajczyka w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu.

ZŁOTE MASKI 2021 Kategoria NAGRODA SPECJALNA
Andrei Kureichik za tekst sztuki „Białoruś obrażona” – na podstawie którego Teatr Miejski w Gliwicach zrealizował spektakl internetowy pt. „Białoruś obrażona” w reżyserii i inscenizacji Jerzego Jana Połońskiego