Zakazane promocje

Krytycy ustawy oceniają, że przepisy są niejasne, częściowo sprzeczne z konstytucją i niezgodne z prawem obowiązującym w Unii Europejskiej. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta już zapowiada konieczność nowelizacji ustawy, której zadaniem ma być przede wszystkim ochrona drobnego handlu przed wielkimi sieciami. Pod ich adresem padały wielokrotnie zarzuty, że: wykańczają drobną konkurencję dumpingowymi cenami, agresywnymi promocjami i wprowadzaniem własnych, supertanich marek. W ustawie określono więc, że za nieuczciwą konkurencję uznawana będzie sprzedaż towarów i usług w dużych sklepach (o powierzchni powyżej 400 metrów kwadratowych) bez marży handlowej. Zakazano sprzedaży premiowanej, ograniczono wyprzedaże. Ustawa uniemożliwia także emisję nowych bonów (wiele przedsiębiorstw kupowało je dla swoich pracowników).

Czy w przyszłym tygodniu w hipermarketach coś się zmieni? Jeśli tak, to niewiele.

- Promocje były i będą niezbędnym elementem handlu - twierdzi Lidia Deja, rzecznik Geant Polska. - One wcale nie muszą oznaczać sprzedaży poniżej kosztów lub bez marży. My jesteśmy konkurencyjni pod względem organizacji sprzedaży, powierzchni sklepu i wielkości asortymentu.

Prawdopodobnie nie znikną także marki własne sieci handlowych. Ustawodawca nie dopilnował bowiem, by powstała dokładna definicja tego, co jest marką własną, a co nie. Można przypuszczać, że markety znajdą także sposób na utrzymanie loterii.

Obniżki i bonusy, które oferowane są w sieciach handlowych, spędzają sen z powiek drobnym handlowcom, ale cieszą klientów. Tymczasem rząd, forsując program ochrony mniejszych placówek handlowych przed dużymi, uderza głównie w kupujących. Przedstawiciele wielkich sieci handlowych nie ukrywają, że skutki zmian w przepisach mogą odbić się na cenach towaru.

- Ochrona praw drobnych przedsiębiorców jest ważna, lecz administracyjne decyzje doprowadzą do sytuacji, w której poszkodowany będzie klient - ostrzega Robert Gwiazdowski, ekspert w Centrum im. Adama Smitha.

Problem w tym, że hipermarkety sprzedają tanio, bo mogą obniżać swoje koszty dzięki zwiększaniu obrotów. Nie mają także kłopotu z pozyskaniem dostawców. To właśnie dostawcy i producenci zabiegają, by ich towar trafiał do wielkich sieci, ponieważ mają wówczas pewność zbytu. Muszą jednak zgodzić się na wiele ograniczeń: hipermarket żąda towaru po bardzo niskiej cenie, w dodatku z reguły płaci z dużym opóźnieniem. W wielu przypadkach producenci dostarczają towar niemal po kosztach własnych lub nawet poniżej tych kosztów, byle tylko ulokować go w hipermarkecie. Liczą, że zwiększenie sprzedaży pozwoli w przyszłości na odrobienie strat. Hipermarket dorzuca niewielką marżę lub sprzedaje bez niej, by w ten sposób zwabić klientów.

Mamy więc sytuację, w której ustawowe wsparcie dla małych i średnich firm handlowych może przynieść niepożądane skutki. Istnieje obawa, że ustawa nie tylko nie zmieni sytuacji drobnych podmiotów gospodarczych, ale uderzy w konsumentów. Z drugiej strony istnienie dyktatu hipermarketów w stosunku do dostawców zdaje się potwierdzać konieczność wprowadzenia mechanizmów kontrolnych.