Otwarcie wystawy plenerowej w Katowicach z okazji 80. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową

W środę, 30 marca 2022 roku o godzinie 12.00 odbędzie się na placu Obrońców Katowic uroczyste otwarcie wystawy plenerowej, zatytułowanej „Armia Krajowa – największa podziemna armia świata”. W wydarzeniu, którego organizatorem jest Instytut Pamięci Narodowej, udział wezmą dr Andrzej Sznajder, dyrektor Oddziału IPN w Katowicach oraz Ryszard Mozgol, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej katowickiego IPN. Uroczystość będzie miała miejsce przed pomnikiem Harcerzy Września.

Wystawa, nawiązująca do wojennej historii Polski została przygotowana z okazji przypadającej w tym roku osiemdziesiątej rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, która była konspiracyjnym Wojskiem Polskim oraz częścią Polskiego Państwa Podziemnego, podporządkowanego konstytucyjnemu Rządowi RP na Uchodźstwie. Nazwa „Armia Krajowa” oficjalnie zaczęła funkcjonować od dnia 14 lutego 1942 roku, bowiem to na ten dzień datowana jest depesza Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego, w której napisał on: „Znoszę dla użytku zewnętrznego nazwę ZWZ – wszyscy żołnierze w czynnej służbie wojskowej w Kraju stanowią „Armię Krajową” podległą Panu Generałowi, jako jej dowódcy. Stanowisko Pana Generała nosi nazwę Dowódcy Armii Krajowej”.

Jak informuje Instytut Pamięci Narodowej, przemianowanie Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową było przede wszystkim niezwykle ważnym aktem politycznym. Armia Krajowa miała zatem uchodzić za tę, która nieustannie prowadzi walkę z okupantem niemieckim i odgrywa bardzo istotną rolę w działaniach zbrojnych, podejmowanych przez koalicję antyhitlerowską. Poza tym, zmiana nazwy miała także wymiar symboliczny, ponieważ wskazywała na istnienie trzech części Polskich Sił Zbrojnych: Armii Polskiej na Zachodzie, Armii Polskiej w ZSRS i Armii Krajowej, która działała w okupowanej Polsce. To właśnie ta ostatnia z nich, w sposób najbardziej intensywny prowadziła wówczas walkę zbrojną. Ponadto, historycy zwracają uwagę na jeszcze jeden aspekt, który także stał się powodem przemianowanie Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową. Zmiana nazwy miała być również efektem procesu scalania wszystkich konspiracyjnych sił zbrojnych w Polsce, wskutek powstawania w okupowanym kraju licznych tajnych organizacji, które tworzyły ugrupowania polityczne, społeczne oraz żołnierze.

Wystawa zatytułowana „Armia Krajowa – największa podziemna armia świata” prezentuje genezę tej wielkiej organizacji na tle ówczesnej sytuacji politycznej Polski i Europy. Przedstawia struktury Polskiego Państwa Podziemnego, a także portrety dowódców oraz najwybitniejszych oficerów Armii Krajowej. Wśród ukazanych na wystawie motywów, wiele miejsca poświęcono powstaniu warszawskiemu oraz losom żołnierzy po rozwiązaniu Armii Krajowej. Pojawiają się również wątki, związane z powołaniem Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, a także Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, które kontynuowało walkę z okupantem sowieckim. Ekspozycję, którą zaprezentowano na placu Obrońców Katowic można oglądać do 22 kwietnia 2022 roku w ramach ogólnopolskiego tournée wystawy, jakie potrwa do lutego 2023 roku. Warto też dodać, że w Katowicach udostępniono ją zaraz po Krakowie i Kielcach, a zatem to miasto jest na razie trzecim, w którym można już oglądać ekspozycję.