Niespotykany wzrost wynagrodzeń dla nauczycieli? Projekt dotyczący powiązania pensji z przeciętnym wynagrodzeniem w Sejmie

Projekt obywatelski został wniesiony do Sejmu IX kadencji 18 listopada 2021 roku, jednak trafił do tzw. zamrażarki. Marszałek Szymon Hołownia 20 listopada 2023 roku wznosił prace legislacyjne nad tym dokumentem. 25 stycznia 2024 roku trafi on do pierwszego czytania.

Zmiana polega na uzależnieniu pensji nauczyciela od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Pod uwagę brana by była więc kwota przeciętnego wynagrodzenia w III kwartale roku poprzedzającego rok budżetowy.

Zgodnie z projektem zmieniony miałby zostać art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela. Średnie wynagrodzenie nauczycieli stanowiłoby dla:

• Nauczyciela stażysty – 90 proc
• Nauczyciela kontraktowego – 100 proc.
• Nauczyciela mianowanego – 125 proc.
• Nauczyciela dyplomowanego – 155 proc.

przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale poprzedzającego roku budżetowego.

Zmiana miałaby zajść także w ustalaniu stawek wynagrodzenia zasadniczego. Dla nauczyciela dyplomowanego z tytułem magistra i przygotowaniem pedagogicznym wynagrodzenie zasadnicze musiałoby wynosić co najmniej 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia ustalanego w III kwartale roku poprzedzającego, jeżeli chodzi o nauczyciela stażystę – co najmniej 73 procent.

Warto zwrócić uwagę, że w projekcie zostały zawarte jeszcze stare stopnie awansu zawodowego. Obecnie są to: nauczyciel początkujący, nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Wynika to z faktu, że dokument został złożony do Sejmu jeszcze przed zmianami w pragmatyce zawodowej w 2022 roku.

Przypomnijmy, że obecnie kwoty bazowe oraz średnie wynagrodzenia ustalane są przez parlament, a stawki wynagrodzenia zasadniczego drogą rozporządzenia ustala minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

W 2024 roku kwotę bazową ustalono na 5 176,02 zł. Średnie wynagrodzenie ma wynieść z kolei – jak podaje MEN – odpowiednio: 9523,88 zł (nauczyciel dyplomowany), 7453,47 zł (nauczyciel mianowany), 6354,57 zł (nauczyciel początkujący). Wynagrodzenie zasadnicze przedstawia się w następujący sposób (dla nauczycieli posiadających tytuł magistra z przygotowaniem pedagogicznym):

• Nauczyciel początkujący: 4908 zł
• Nauczyciel mianowany: 5057 zł
• Nauczyciel dyplomowany: 5915 zł

Taka zmiana mogłabym spowodować znaczący wzrost pensji nauczycieli. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu „podstawowym założeniem niniejszej nowelizacji jest […] potrzeba zobiektywizowania konstrukcji systemu wynagradzania nauczycieli. W tym celu należy powiązać sposób ustalania kwot wynagrodzenia nauczycieli ze stawkami przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – co wprowadzi aspekt adekwatności wysokości zarobków nauczycieli do aktualnego stanu gospodarki narodowej”.

Zgodnie z symulacją podaną przez projektodawców, podstawą dla kwot obliczanych na 2021 rok miałaby być kwota 5168,93 zł brutto (kwota przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce w III kwartale 2020 r.). Jak czytamy w projekcie, wówczas pensje nauczycieli przedstawiałyby się następująco:

• 4652,03 zł – dla nauczyciela stażysty (90 proc. przeciętnego wynagrodzenia);
• 5 168,93 zł – dla nauczyciela kontraktowego (100 proc. przeciętnego wynagrodzenia);
• 6 461,16 zł – dla nauczyciela mianowanego (125 proc. przeciętnego wynagrodzenia);
• 8 011,84 zł – dla nauczyciela dyplomowanego (155 proc. przeciętnego wynagrodzenia).

Warto zwrócić uwagę, że byłby to wzrost od 31,49 proc. do 23,08 proc. w stosunku do stawki ówczesnego średniego wynagrodzenia nauczyciela (obowiązującego w 2021 roku).

Projekt wymaga wielu poprawek – chociażby przez wzgląd na to, że zmieniły się stopnie awansu zawodowego. Jeśli jednak wszedłby w życie, to bazą do obliczania zarobków stałoby się przeciętne wynagrodzenie w trzecim kwartale 2023 r., a więc 7194,95 zł.

W związku z tym wynagrodzenie średnie (w stosunku do tego, które obowiązuje obecnie i które ma wejść w życie z wyrównaniem od 1 stycznia 2024) znacząco by wzrosło. Byłoby to:

• ok. 11 152,17 zł – dla nauczyciela dyplomowanego;
• ok. 8 993,69 zł – dla nauczyciela mianowanego;
• od ok. 6 475,45 zł do 7 194,95 zł – dla nauczyciela początkującego.

W projekcie uwzględnione zostaną jeszcze poprawki, ale – jak zaznacza wnioskodawca w uzasadnieniu – zmiana ta jest potrzebna, bo „system wynagrodzeń nauczycielskich w obecnym kształcie ma charakter skrajnie arbitralny, jest nietransparentny i niezobiektywizowany”.

Proponowana przez ZNP ustawa zapewnia powiązanie nauczycielskich wynagrodzeń z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. To gwarantuje, że pensje nauczycieli będą rosły wraz ze „średnią krajową”. To rozwiązanie uniezależnia wynagrodzenia nauczycielskie od decyzji politycznych. Wzrost tych wynagrodzeń byłby uzależniony od obiektywnego wskaźnika, jakim jest przeciętne wynagrodzenie w gospodarce ogłaszane przez GUS. W przyszłości nie byłoby już możliwe „zamrażanie” pensji nauczycielskich decyzją aktualnie rządzącej ekipy – przekazał Związek Nauczycielstwa Polskiego w komunikacie zamieszczonym na swojej stronie.

Dodano również, że 250 tys. osób podpisało się pod projektem.