Jak upadła stal, czyli zwijanie interesu

Na koniec 2003 roku zatrudnienie w polskich hutach ma wynosić około 30,8 tysiąca osób, gdy jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych pracowało w nich około 147 tysięcy osób. Do połowy lat dziewięćdziesiątych redukcja zatrudnienia następowała stopniowo, głównie w drodze odchodzenia pracowników na emeryturę. W latach 1998-2000 huty wydzieliły ze swoich struktur lub utworzyły około stu spółek, zajmujących się m.in. utrzymaniem ruchu, usługami transportowymi. Spółki te przejęły dużą część pracowników. W większości nadal są własnością macierzystych hut, które mają niepewną przyszłość.

Restrukturyzacja zatrudnienia w hutnictwie nabrała szybkiego tempa w 1999 roku, po uzgodnieniu w styczniu przez rząd, pracodawców i związki zawodowe Hutniczego Pakietu Socjalnego.

W 1999 roku z hut odeszło ok. 24,5 tysiąca osób. Niemal połowa z nich (11,4 tysiąca) przeszła do wydzielonych spółek, pozostali odeszli na emerytury (1,4 tysiąca) oraz skorzystali z osłon - świadczeń i zasiłków przedemerytalnych, odpraw pieniężnych oraz tzw. kontraktów szkoleniowych, umożliwiających przekwalifikowanie. Osłony objęły łącznie 7,3 tysiąca osób, bez ich zastosowania zostało zwolnionych 4,4 tysiąca osób. Były też zwolnienia z przyczyn ekonomicznych (ok. 3 tys. osób).

Osłony socjalne w dużej części są finansowane przez huty. Budżet państwa sfinansował świadczenia przedemerytalne dla odchodzących hutników. Przeznaczono je na aktywne formy pomocy dla nich, m.in. na doradztwo i pożyczki na uruchomienie własnego biznesu.

Ostatnio najwięcej mówiono o trudnej sytuacji Huty Częstochowa. Kiedy okazało się, że ta bardzo nowoczesna jak na polskie warunki huta nie ma szans na włączenie do holdingu Polskie Huty Stali, jedynym wyjściem okazało się ogłoszenie jej upadłości. Ostatnio trudności są już tak poważne, że zdecydowano się na odcięcie dostaw prądu do huty. O dostawy energii elektrycznej w cenach gwarantujących opłacalność produkcji od czterech lat walczy również Huta Łaziska. Po kilku spektakularnych akcjach wyłączania prądu huta stanęła na skraju bankructwa. Zdaniem jej przedstawicieli, jeśli w ciągu najbliższych dwóch miesięcy problem dostaw prądu nie zostanie załatwiony, huta zostanie zamknięta, a 800 osób trafi na bruk.

W tym roku upadłość ogłaszały również Huta Małapanew w Ozimku i Huta Ostrowiec w Ostrowcu Świętokrzyskim, która jeszcze niedawno należała do katowickiego Stalexportu. Na granicy upadłości jest również Huta Andrzej w Zawadzkiem, która być może stanie się częścią grupy zakładów produkujących rury. Wszystko zależeć będzie jednak od postępów w uruchamianiu Wytwórni Rur Jedność w Siemianowicach Śląskich, która ma przejąć sporą część załogi likwidowanej Huty Jedność.

Dotychczas likwidowanie zakładów hutniczych nie postępowało w tak szybkim tempie. Z pejzażu Górnego Śląska zniknęła na przykład Huta Gliwice, którą jeden z przedsiębiorczych biznesmenów kupił za... równowartość kiepsko wyposażonego samochodu małolitrażowego. Podobny los spotkał wcześniej Hutę Zygmunt w Bytomiu. Niewiele pozostało po działających w Zabrzu zakładach metalurgicznych. W bardzo okrojonej postaci działają dzisiaj chorzowskie huty: Batory i Kościuszko. Ich los zależy wyłącznie od negocjacji w sprawie restrukturyzacji ogromnego zadłużenia. Problemy ma również należąca do Konsorcjum Finansowo-Inwestycyjnego Colloseum Huta Pokój w Rudzie Śląskiej.