Straż Miejska Katowice: kto i dlaczego dawał strażnikom łapówki? Mówi prof. Jacek Wódz

Straż Miejska Katowice na cenzurowanym po tym, jak 16 katowickich strażników zostałooskarżonych o przyjmowanie od kierowców łapówek w zamian za odstąpienie od czynności służbowych. Postawiono im około 800 zarzutów. Tzn. że mniej więcej tyle łapówek przyjęli od kilkuset kierowców. Prokuratura Okręgowa w Katowicach zapowiada kolejne zatrzymania w sprawie afery korupcyjnej w katowickiej Straży Miejskiej. Na celowniku tym razem są kierowcy. To nie jedyna taka sprawa w naszym mieście. W ubiegłym i w tym roku pod zarzutem korupcji zatrzymano kilkunastu byłych i aktualnych funkcjonariuszy drogówki. Strażnicy mieli brać od 20 do 300 zł, a policjanciod 50 do 200 zł.

Rozmowa z prof. Jackiem Wodzem, socjologiem z Uniwersytetu Śląskiego

Skoro mundurowi biorą, ktoś - w przypadku katowickich strażników i policjantów kierowcy - chętnie łapówki daje. Dlaczego?
Po pierwsze, to powszechnie akceptowany przez nas sposób regulowania drobnych przewinień drogowych. To przykre, ale dawanie łapówek weszło do kategorii obyczaju. Po drugie, system kar dodatkowych, czyli punktów karnych dla ludzi jeżdżących samochodem na co dzień, jest bardzo dotkliwy, więc starają się mieć ich jak najmniej, albo jeśli nabroją, jakoś się wywinąć. Po trzecie, zakładamy, że policjanci i strażnicy zarabiają mało, więc chętnie przyjmą łapówkę.

Straż Miejska KatowiceDawałeś łapówki strażnikom? To lepiej się przyznaj

Nie wszyscy przyjmują i nie wszyscy dają. Gdyby było inaczej, afery korupcyjne nie wychodziłyby na jaw.
To patologia, ponad wszelką wątpliwość. I zgoda, nie wszyscy dają, ale czasem łapówka wręczona jest w efekcie relacji, która wytwarza się między na przykład panią a funkcjonariuszem, który panią zatrzyma i który daje do zrozumienia, czego chce.

Wtedy to ja decyduję: dać, czy nie. Są kraje, gdzie takie wahanie nigdy nie ma miejsca.
W większości krajów protestanckich w ogóle się nie daje łapówek. Nie inaczej jest również we Francji, gdzie przez dłuższy czas mieszkałem. Tam policjantowi nawet nie sposób wręczyć łapówki, nawet jeśli bardzo by pani chciała. Ale we Francji jest też tak, że tam studenci na egzaminach nie ściągają, a u nas tak. W wielu krajach funkcjonariuszom nawet nie wolno brać gotówki do ręki, mogą jedynie wystawić mandat, a kierowcy płacą we wskazanym już miejscu. U nas istnieje domniemanie, że środowisko zaakceptuje wręczenie łapówki.

Zgoda, nie piętnujemy, ale ta akceptacja albo bierność z czegoś wynikają. Z poprzedniego systemu, za czasów którego wiele trzeba było załatwiać?
Nie, w tej chwili wszystko, co złe, tłumaczymy poprzednim systemem, a w Polsce łapówki dawano zawsze.
Jesteśmy, niestety, krajem o bardzo niskiej moralności publicznej. Jeśli już szukać konotacji historycznych, to szukałbym ich w zaborze rosyjskich. Tam dominowały procedury ustne, które sprzyjają łapówkom.
Co innego - procedury pisemne.

W przyszłości akceptacja i przyzwolenie na dawnie łapówek całkiem znikną?
Pomału, ale wiele się zmienia. Jednak trzeba nam jeszcze wymiany pokoleniowej.

Straż Miejska KatowiceSąd odrzucił wniosek o areszt dla 7 katowickich strażników
Straż Miejska Katowice16 strażników z zarzutami. Ciąg dalszy afery korupcyjnej w Straży Miejskiej w Katowicach