Przemysł lotniczy i motoryzacyjny w naszym regionie

Województwo śląskie to już nie region węgla i stali. Choć w dalszym ciągu w górnictwie pracuje tutaj około 110 tysięcy osób, to jednak branża ta w coraz mniejszym stopniu kształtuje obraz gospodarki regionu.

W ciągu ostatnich dwóch dekad prawdziwy boom przeżywa natomiast sektor motoryzacyjny. Bodźcem dla rozwoju branży stały się duże inwestycje, które miały miejsce pod koniec lat 90. ubiegłego wieku. Wówczas to w Gliwicach fabrykę Opla postawił General Motors, zaś w Tychach swój zakład ulokował wytwarzający silniki wysokoprężne japoński koncern Isuzu. Aż dwa zakłady wybudował w naszym regionie (14 lat temu w Tychach i 4 lata temu w Gliwicach) producent układów kierowniczych – Nexteer Automotive. W Tychach – poza działalnością produkcyjną – prowadzi on również centrum inżynieryjne, wytwarzające specjalistyczne rozwiązania dla czołowych światowych koncernów motoryzacyjnych.

Listę działających w naszym regionie zakładów motoryzacyjnych zamyka (a może raczej otwiera) tyska fabryka Fiata. Stała się jednym z najważniejszych zakładów tego koncernu na świecie, a o jej znaczeniu najlepiej świadczy fakt, iż z jej taśm produkcyjnych zjechało blisko 5,9 milionów różnego rodzaju samochodów (w tym ponad 1,8 mln fiatów panda). Świetne opinie zbierają również uruchomione w ubiegłym roku bielskie zakłady Fiat Powertrain Technologies (powstały dzięki unijnej dotacji oraz 15 mln złotych grantu od polskiego rządu). Stworzony w nich małolitrażowy silnik TwinAir został w ubiegłym roku uznany za Silnik Roku przez brytyjską redakcję branżowego miesięcznika TOP GEAR.

Zarówno gliwickie zakłady Opla, jak i tyska fabryka Isuzu stanęły na terenie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W sumie w utworzonej przed 15 laty strefie zainwestowało do tej pory około setki przedsiębiorców, ściągając tutaj nowoczesne technologie i tworząc kilkadziesiąt tysięcy miejsc pracy. Dlatego też podkreślając rolę motoryzacji jako filaru gospodarki Górnego Śląska Klemens Ścierski, były minister przemysłu i handlu mówi wprost:

– Nie byłoby tak, gdyby nie powstała Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna – podkreśla Ścierski.

W KSSE dynamicznie rozwija się jednak nie tylko przemysł samochodowy. Znajdujące się na terenie bielskiej podstrefy zakłady lotnicze Avio Polska produkują elementy silników dla Boeinga. To zresztą niejedyny latający hit z naszego regionu – w zakładach lotniczych Margański & Mysłowski (Bielsko-Biała) powstał dwusilnikowy czteromiejscowy samolot Orka, zaś w gliwickiej firmie Flytronic bezzałogowy samolot obserwacyjny (maszyna trafiła już do polskiej armii).

Tradycyjny przemysł ciężki, aby nadążyć za wymogami rynku od początku lat 90. przechodzi restrukturyzację. Górnicze koncerny ograniczają wydobycie i zatrudnienie, a w poszukiwaniu pieniędzy na niezbędne inwestycje planują wejście na Giełdę Papierów Wartościowych (najbliżej do takiego debiutu ma Jastrzębska Spółka Węglowa). Równocześnie trwają prace nad opracowaniem nowych technologii węglowych, które w przyszłości być może pozwolą sięgnąć po niewykorzystane dotąd pokłady tego surowca (a zdaniem ekspertów zalegać może tam nawet do 30 proc. wszystkich złóż), uczynić jego eksploatację bezpieczniejszą, a także umożliwić jego wykorzystanie nie tylko przez energetykę i ciepłownictwo, ale też branżę chemiczną. Pierwszy krok ku temu został zrobiony – w ubiegłym roku naukowcy z Głównego Instytutu Górnictwa przeprowadzili w kopalni doświadczalnej Barbara udaną próbę podziemnego zgazowania węgla (pieniądze na ów projekt wyłożył Europejski Fundusz Badawczy Węgla i Stali, a także polskie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

PRZEMYSŁOWE 10 NAJ...

1 ArcelorMittal Poland – największy producent stali w Polsce i największy producent koksu w Europie. Na terenie województwa śląskiego koncern posiada cztery huty (w Chorzowie, Świętochłowicach, Sosnowcu i Dąbrowie Górniczej – ta ostatnia wyposażona w najnowocześniejszą instalację do ciągłego odlewania stali w Europie). Pracuje w nich obecnie ponad 6 tysięcy osób.

2 Wojskowe Zakłady Mechaniczne w Siemianowicach Śląskich – największy producent wozów bojowych dla polskiej armii. Eksportowym hitem fabryki jest transporter kołowy Rosomak – polskie wojsko zamówiło w niej łącznie ponad 800 takich pojazdów (prócz wersji bojowej także wozy dowodzenia czy ewakuacji medycznej). Pojazdy miały okazję wykazać swą przydatność podczas misji w Afganistanie.

3 Południowy Koncern Energetyczny – jeden z dwóch największych w Polsce producentów energii elektrycznej w Polsce (wytwarza blisko 14 proc. tego „towaru"). W skład utworzonego w roku 2001 koncernu wchodzą obecnie elektrownie: Jaworzno III, Łaziska, Siersza, Łagisza i Halemba. Właścicielem PKW jest grupa Tauron Polska Energia SA.

4 Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna – jedna z dwóch największych w kraju (zajmująca powierzchnię ponad 1544 ha nieznacznie tylko ustępuje strefie w Wałbrzychu). Obecnie w KSSE działa ponad 100 różnego rodzaju firm (m.in. gliwicka fabryka Opla oraz fabryka Isuzu Motors), a ich uruchomienie przyczyniło się do utworzenia ok. 37 tys. nowych miejsc pracy.

5 Terminal Przeładunkowy Sławków – najdalej w Europie wysunięty na zachód punkt kolei szerokotorowej (a zarazem jeden z dwóch tylko takich terminali w Polsce), umożliwiający przewóz towarów bezpośrednio z krajów byłego Związku Radzieckiego, a następnie ich przeładunek na tiry oraz wagony normalnotorowe. Docelowo ma być tutaj przeładowywany 1 milion ton towarów rocznie.

6 Ponad 2 miliony wyprodukowanych silników do samochodów w ciągu 10 lat – to dorobek tyskiej fabryki Isuzu Motors Polska, jednego z największych zakładów tej branży w Polsce i w Europie. Głównym odbiorcą silników Isuzu są obecnie fabryki Opla w Gliwicach i brytyjskim Ellesmere Port, gdzie montowane są one w samochodach Opel Astra IV.

7 Chorzowskie zakłady Alstom Konstal to jeden z czołowych potentatów wśród producentów pojazdów szynowych na terenie Polski. Fabryka produkuje wagony dla metra w Budapeszcie i Amsterdamie, tramwaje dla Stambułu, konstrukcje pociągów dla kolei włoskich i australijskich oraz podwozia dla wszystkich tramwajów z rodziny Citadis. Szkoda tylko, że po naszych torach zamiast nowych tramwajów z Chorzowa jeżdżą wysłużone w Niemczech Helmuty.

8 Kompania Węglowa – największa firma górnicza w Europie. W należących do koncernu 15 kopalniach i 5 zakładach zatrudnionych jest ok. 60 tys. osób. Wydobywają oni rocznie blisko 40 milionów ton węgla kamiennego (najwięcej w Europie). W większości trafia on na rynek krajowy. Na eksport kierowane jest ok. 20 procent wydobycia.

9 Browar Książęcy w Tychach to największy producent piwa w Polsce. Należący do Kompanii Piwowarskiej zakład wyprodukował

w ubiegłym roku ponad 6,1 hektolitrów złotego trunku (a jego moce produkcyjne sięgają 8 mln hektolitrów). Pracuje tu blisko 550 osób. Działające przy browarze muzeum odwiedza rocznie ok. 40 tys. gości.

10 Tyska fabryka Fiata to największy w Europie i drugi w świecie zakład należący do włoskiego koncernu. W ciągu niespełna 20 lat działalności pod swoim obecnym szyldem wyprodukowała blisko 5,9 miliona samochodów (rekordowym był rok 2009 kiedy z taśm produkcyjnych zjechało prawie 606 tysięcy pojazdów, z czego ok. połowy stanowiły fiaty panda). 97 produkowanych tu samochodów trafia na eksport.