Jak zachować bezpieczeństwo w górach

W 2001 roku w schroniskach położonych w polskiej części Tatr wprowadzony został zwyczaj zapisywania przez turystów w specjalnych zeszytach tras wycieczkowych. Niestety, niewiele osób korzysta z tego sposobu powiadamiania o swoich planach. Gdy wybieramy się w góry, zawsze zostawiajmy informacje w schronisku, w pensjonacie, bądź w bazie GOPR, dokąd idziemy, z kim i kiedy planujemy powrót. To bardzo ważne dla naszego bezpieczeństwa! Bo choć góry są pełne uroku, zawsze trzeba czuć wobec nich respekt, a na trasie, bez względu na porę roku, należy zachować szczególną ostrożność.

Jeśli wybierasz się na pieszą wędrówkę, pamiętaj, że kolory szlaków nie oznaczają stopnia ich trudności. Ich zadaniem jest ułatwienie dotarcia turyście do najciekawszych miejsc. Oprócz szlaków pieszych, znakowanych przez PTTK (białe z kolorowym paskiem w środku), znajdziemy w górach także szlaki rowerowe, jeździeckie i historyczne. Z kolei kolor szlaków narciarskich odpowiada stopniom ich trudności, oznaczonych następująco: czarny - szlak bardzo trudny, czerwony - trudny, zielony - łatwy, niebieski - bardzo łatwy.

W tym roku zima zawiodła narciarzy. W Beskidach grubość pokrywy śnieżnej nie wystarcza, by udostępnić większość tras narciarskich. Ale przecież w góry nie wybieramy się tylko po to, żeby jeździć na nartach czy snowboardzie. Jeżeli jesteś początkującym turystą, nie decyduj się na samotną wycieczkę. Aby zaznajomić się ze światem gór, przyłącz się do grupy doświadczonych piechurów.

Jak maszerować

- jeżeli chodzisz z grupą, pamiętaj, że tempo trzeba dostosować do idących najwolniej, co oznacza, że osoby, która chodzą najwolniej powinny chodzić z przodu;
- na postoje wybieraj miejsca, które są naturalną osłoną od wiatru
- nie przystawaj na dłużej w środku podejścia, odpocznij dopiero po pokonaniu trudniejszego etapu;
- góry to nie sport dla krótkodystansowców, lepiej idź wolnym i spokojnym krokiem niż szybko, krótkimi zrywami, pamiętaj o tym, żeby tempo marszu dostosowywać do własnych możliwości fizycznych;
- nie siadaj podczas krótkich przystanków, aby nie ochładzać rozgrzanych mięśni, gdy przystajesz na dłużej siadaj z wyprostowanymi nogami, aby dotleniona krew mogła dotrzeć do wszystkich komórek zmęczonego organizmu;
- w czasie postoju, wbrew odczuwalnym potrzebom, nie rozbieraj się, nawet jeśli jest ci gorąco.

Zdaniem przewodnika

Krystian Pietruszka,
przewodnik beskidzki

Zwłaszcza zimą nie należy przeceniać swoich możliwości. Na początek wybierz łatwe trasy w okolicach schronisk górskich. Jeśli jest dużo śniegu (powyżej połowy łydek), lepiej zrezygnować z wycieczek górskich na nieprzetartych szlakach, wtedy polecam narty skiturowe (specjalne narty z tzw. "fokami", które umożliwiają podejście pod górę, nie ślizgając się) lub rakiety śnieżne. Pamiętajmy, że jeśli obok naszego domu nie ma śniegu i jest ciepło, to w górach powyżej 1000 m n. p. m. śnieg zalega często jeszcze w maju, a w Tatrach zdarza się i latem. Najlepsza pora na wybranie się w góry to okres babiego lata i złotej polskiej jesieni. Wtedy jest mało opadów, pogoda jest stabilna, nie ma częstych burz, jakie zdarzają się latem.

Krótki informator o regionach: Beskid Śląski, Beskid Mały - dużo schronisk, Gorce - dla lubiących spokój, dla wytrawnych polecam Bieszczady i Beskid Niski, dla "wyjadaczy"- Czarnochorę w Karpatach Wschodnich. Jeśli u nas nie ma śniegu, to na pewno jest w Alpach, a tam są lodowce i można jeździć na nartach. Ewentualnie pozostają Słowacja i Niskie Tatry, gdzie panują bardzo dobre warunki narciarskie mimo złej, czyli ciepłej pogody.

Górskie zagrożenia

ZIMNO

Długie przebywanie w warunkach minusowej temperatury powietrza, przy wysiłku fizycznym (wspinaczka, marsz, jazda na nartach) osłabia organizm i prowadzi do wychłodzenia, a nawet odmrożeń.

WIATR

Wiejący z dużą siłą powoduje obniżenie sprawności fizycznej organizmu, utrudnia oddychanie. Na skutek wiatru, dodatkowo obciążeni ekwipunkiem, tracimy równowagę.

MGŁA

Utrudnia lub wręcz uniemożliwia orientację w terenie, rozprasza fale akustyczne powodując, że nasze nawoływanie jest słabo słyszalne.

SŁOŃCE

Promienie słoneczne w górach są niebezpieczne zarówno w lecie, jak i w zimie, nawet przy zachmurzonym niebie. Słońce zimą też opala. Upał odczuwamy najsilniej w kotlinach i na osłoniętych stokach. Na twarz należy nałożyć krem natłuszczający z filtrem.

BURZA

Nawet przy najmniejszych oznakach nadchodzącej burzy, wycofajmy się w bezpieczny teren, najlepiej wróćmy do schroniska. Pierwsze zwiastuny wyładowań atmosferycznych w wysokich partiach gór to tzw. ciche bzyczenie i trzaskanie, elektryzowanie się włosów.

PRZYMUSOWY BIWAK W NOCY

Możesz spróbować znaleźć pierwszą lepszą drogę, która prowadzi na dół. Wtedy dojdziesz do wioski (ta zasada sprawdza się w niskich górach). Jednak jeśli jesteś bardzo zmęczony, rozbij biwak w miejscu osłoniętym od wiatru. Od strony wiatru ułóż murek z kamieni, a z gałęzi zrób szałas. Liście mogą ci posłużyć jako izolacja od ziemi.

Zdaniem ratownika

Jerzy Siodłak,
naczelnik Beskidzkiej Grupy GOPR

Oto zasady, o których należy pamiętać w górach:

- Nie lekceważ nawet najłatwiejszych z pozoru gór.
- Gdy wychodzisz w góry, zostaw wiadomość w wiarygodnym źródle: dokąd idziesz, którędy i kiedy wrócisz.
- Pamiętaj o zabraniu ze sobą rzeczy, które pozwolą Ci poradzić sobie przy nagłej zmianie pogody, w nocy albo w trudniejszym terenie.
- Jeśli wybierasz się w nieznany teren, odpowiednio się przygotuj się pod względem topograficznym - zabierz mapy, przewodniki, kompas lub gps.
- Zabierz ze sobą telefon komórkowy i pamiętaj numery alarmowe GOPR/TOPR (601100300), policji lub straży granicznej.
- Jeśli masz jakiekolwiek pytania lub problemy, skontaktuj się z GOPR/TOPR i skorzystaj z porad i informacji.
- Planując wycieczkę, dostosuj jej charakter do poziomu swoich umiejętności, kondycji oraz możliwości zdrowotnych. Jeżeli leczysz się, skonsultuj wyjazd z lekarzem.
- Korzystaj z wpisów w książkach wyjść znajdujących się w schroniskach.
- Gdy prowadzisz grupę, dostosuj program do umiejętności i możliwości fizycznych najsłabszego uczestnika.

Telefony alarmowe

- Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

- Grupa Beskidzka (033) 829 69 00, bezpłatny (033) 985, 0 601 100 300 (bezpłatny z sieci Plus GSM)

- Grupa Jurajska (034) 315 20 00, (034) 985, 0 601 100 300

- Grupa Bieszczadzka (013) 463 22 04, 0 601 100 300

- Grupa Krynicka (018) 471 29 33, 0 601 100 300

- Grupa Podhalańska (018) 267 68 80, (018) 985, 0 601 100 300

- Grupa Wałbrzysko-Kłodzka (074) 842 34 14, 0 601 100 300

- Grupa Karkonoska (075) 752 47 34, (075) 985, 0 601 100 300

- Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (018) 20 634 44, 0 601 100 300

Góry i zdrowie

Wraz z wysokością maleje ciśnienie atmosferyczne i zawartość tlenu w powietrzu. Ekspozycja, czyli wystawienie na otwartą przestrzeń (np. gdy stoisz na wąskiej ścieżce nad przepaścią), może wyzwolić paniczny strach i spowodować utratę równowagi psychicznej. Jeśli wyjeżdżasz w góry, przeprowadź aklimatyzację wysokościową organizmu (w polskich górach 1-2 dni). Dotyczy to głównie małych dzieci i osób starszych. Stopniuj długość, wysokość i trudności kolejnych tras. W przypadku złego samopoczucia zrezygnuj z wędrówki lub wybierz łagodny szlak. W trudnych, eksponowanych miejscach korzystaj z zabezpieczeń, np. liny wspinaczkowej. Najlepiej przećwiczyć stosowanie asekuracji pod okien doświadczonego wspinacza. W góry nie powinny wyjeżdżać osoby z nadciśnieniem tętniczym. Osoby cierpiące na lęk wysokości lub przestrzeni powinny unikać wędrówek eksponowanymi trasami.

Dobór sprzętu

Przede wszystkim w doborze sprzętu kierujemy się: - wzrostem i wagą - umiejętnościami - oraz techniką jazdy, którą będziemy na nich stosować. Im dłuższa narta, tym umiejętności narciarza powinny być większe. Jeżeli zaczynamy naukę, kupujemy narty krótsze od zalecanych dla danego wzrostu i wagi. To ułatwi nam szkolenie się.

Zdaniem specjalistów

Mariusz Tymczyszyn i Marcin Zdebik,
instruktorzy ze szkoły narciarskiej i snowboardowej Cisowa Ski School

Czy możemy oszczędzać na sprzęcie? Ze względów finansowych zapewne taniej jest kupić sprzęt używany, jednak należy pamiętać, że narty tracą swoje właściwości - zużywają się, dotyczy to również butów. Podsumowując - kupno nart używanych tak, ale tylko do nauki dla początkujących, buty w przypadku osób dorosłych polecam kupować nowe, w przypadku dzieci ze względu na rosnącą stopę i małe zużycie można zaopatrzyć się w buty używane. Ceny są bardzo zróżnicowane. Nowe narty można kupić już od 400 zł. Oczywiście zależą od marki sprzętu i modelu. Narty używane można zakupić od 250 zł.

Kilka ważnych porad

- Wychodź w góry zawsze rano;

- nie chodź w góry sam;

- nie pij alkoholu, który powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do szybkiego wychłodzenia organizmu;

- zimą nie pij wody z potoków i nie ssij śniegu;

- przed wyjściem na szlak, zasięgnij informacji w jednostce GOPR o warunkach pogodowych na trasie;

- jeśli pogoda jest niezbyt pewna, wybierz trasę, z której będzie można z łatwością zejść, jeśli pogoda się załamie;

- pij co najmniej litr płynu podczas 6-godzinnej wycieczki, niegazowana woda mineralna i herbata lepiej gaszą pragnienie niż kolorowe napoje i soki;

- planując trasę, weź pod uwagę porę roku: np. zimą pamiętaj, że tempo marszu zależy od tego czy szlak jest przetarty. Jeśli nie, przejście go może być kilkakrotnie dłuższe. Zimą chodzimy bez dużych plecaków, ponieważ jesteśmy w stanie przejść mniejsze odcinki. Z tego też powodu trasy nie powinny być dłuższe niż 15 km.

Narty dla amatora i dla profesjonalisty

Narty dzielimy na kilka grup: RACE, FUN, CROSS, ALLROUND, EASY oraz narty dla zawodników wyczynowych. W tych grupach wyróżnia się również narty dla początkujących i zaawansowanych. RACE - narty dla posiadających wysokie umiejętności narciarskie i lubiących szybką jazdę. W tej grupie znajdują się narty slalomowe z promieniem skrętu od 9 - 16 metrów, i gigantowe promień skrętu od 22 - 28 metrów w zależności od długości narty. Narty twarde. ALLROUND - narta wszechstronna dla jeżdżących techniką tradycyjną. Pozwalają zakosztować jazdy karwingowej, promień skrętu od 14 metrów. CROSS - narty z przeznaczeniem do jazdy poza przygotowanymi trasami, doskonale sprawdzają się w śniegu głębokim i na muldach, również sprawdzają się na trasach przygotowanych. Narty o bardzo trwałej konstrukcji. EASY - narty dla początkujących narciarzy o miękkiej konstrukcji w przypadku tras bardzo twardych krawędzie nie będą trzymać, nie pozostawią śladu ciętego. FUN - grupa nart, która w zasadzie nie jest już produkowana. Narty o bardzo małym promieniu i długości. Promień ok. 9 metrów przy długości 150 cm. Ta grupa nart została wchłonięta do nart RACE slalomowych. Narty, na których poradzą sobie początkujący a zaawansowani narciarze odczują dużą satysfakcję z jazdy.

Wybór kijków narciarskich

Kijki narciarskie dobiera się do wzrostu. Koniec rączki kijka powinien sięgać maksymalnie do łokcia. W narciarstwie używa się kijków prostych, ale są również kijki profilowane używane przez zawodników. Ułatwiają one utrzymanie pozycji zjazdowej.

Bezpieczeństwo

Trzeba zapoznać się z dekalogiem narciarza. Dobrze jest posiadać ubezpieczenie NW oraz narciarskie OC.

Buty narciarskie

Przy doborze należy kierować się: - twardością buta, - by były co najmniej 4-klamrowe z tzw. makro i mikro regulacją, - posiadały ewentualnie tzw. canting, który umożliwia regulacje pochylenia buta na boki w łydce. Zakup butów musi być przemyślany. Najlepiej ubrać buty i mieć je na nogach przez co najmniej 20 minut. W dobrych sklepach jest możliwe przymierzenie butów w domu i ewentualny zwrot lub wymiana na inny model. Zaznaczam, że buty nie są wygodne do chodzenia, więc po założeniu nie należy kierować się tym czynnikiem przy kupowaniu. Należy zwrócić uwagę, czy w bucie jest wkładka TermoFleks (dopasowująca się do nogi po podgrzaniu - proces przeważnie nieodwracalny), wkładkę taką formuje się w specjalnym piecyku.

Gogle i kask

Przy doborze gogli należy zwrócić uwagę, by posiadały podwójną szybę. Wtedy nie powinny parować, gdy są założone na twarz. Gogle posiadają również różne kolory szyb. Najlepiej zaopatrzyć się w te z wymiennymi szybkami, dzięki czemu będziemy mogli dostosować je do panującej pogody. Są szybki rozjaśniające do jazdy, gdy widzialność jest słabsza - mgła, sztuczne oświetlenie oraz przyciemniające - przeciwsłoneczne. W sprzedaży są również gogle dla osób noszących okulary. Należy również zwrócić uwagę, czy będą pasować do kasku. Jeśli chodzi o zakup kasku należy dopasować go w sklepie. Są różne kaski: pełne, z miękkimi nausznikami, twardymi nausznikami, możliwością zakładania gardy (ochrona do jazdy sportowej na tyczkach). Inaczej wyglądają kaski dla narciarzy i dla snowboardzistów. Kask powinien być obowiązkowym wyposażeniem każdego narciarza i snowboardzisty!

Odpowiednie ubranie

Ubranie powinno zabezpieczać nas przed zimnem, wiatrem, deszczem i śniegiem. Zapewniać nam stałą temperaturę ciała i zapobiegać przepoceniu. Z tego powodu poleca się kombinezony z tzw. materiałów "oddychających" - goretex, sympatex, hydrotex. Pod kurtkami zaleca się ubieranie polaru lub windstoperu, które utrzymają ciepło. No i oczywiście bielizna termoaktywna, dzięki której podczas jazdy pot będzie wydalany na zewnątrz, więc nie powinno nam być zimno, gdy stoimy w kolejce do wyciągu lub w czasie jazdy na wyciągu. Pozostają nam jeszcze rękawiczki, oczywiście obowiązkowe i narciarskie. Zabezpieczają nasze dłonie nie tylko przed zimnem, lecz również przed odniesieniem kontuzji w czasie upadku. Rękawiczki z materiału szybko mogą przemoknąć i nie zapewniają pewnego chwytu na wyciągu i kijów.