Ekologia – wspólna troska

W lutym 2014 r. obchodzono 15 lecie podpisania certyfikatu trójstronnego Rezerwatu. Był to pierwszy tego typu rezerwat biosfery powołany na świecie.W krajach wchodzących w jego skład ochrona przyrody jest na różnym poziomie. Wszędzie jednak udało się, zgodnie z zaleceniami UNESCO, wprowadzić podział obszarów chronionych na strefy. Strefa centralna obejmuje tereny szczególnie cenne, podlegające ścisłej ochronie. W strefie buforowej stosuje się częściową ochronę przyrody. Dopuszcza się tu działalność turystyczną, dydaktyczną i naukową. Strefa przejściowa obejmuje obszary użytkowane gospodarczo, które podlegają ochronie krajobrazowej. Od kilku lat przyrodnicy z Polski, Ukrainy i Słowacji współpracują ze sobą, doskonaląc systemy ochrony środowiska. Prowadzone są też wspólne badania. W przyszłości przyrodnicy chcą wytyczyć szlaki w taki sposób, aby turyści bez ograniczeń mogli zwiedzać pasma górskie w całym rezerwacie biosfery. Międzynarodowy Rezerwat Biosfery to obszar na którym chroni się nie tylko walory przyrodnicze, ale i kulturowe.

Granica, która dzieli
– Już ponad 10 lat współpracuję z naukowcami z Polski i Słowacji i mimo, że jest to w pewnym sensie obiekt modelowy, to jeszcze nie zostały w pełni opracowane zasady jego funkcjonowania – mówił prof. Stefan Michajłowicz Stojko w rozmowie z Krzysztofem Wojciechowskim dla miesięcznika „Dzikie Życie”. – Największe wyzwanie na przyszłość, to stworzyć jedną nie tyle dyrekcję rezerwatu, co jego radę, aby ona kontrolowała całość podejmowanych działań i wytyczała kierunki badań. Na przykład aby wspólnie opracować jeden spis gatunków rzadkich i ginących na całym obszarze rezerwatu biosfery oraz ich rozmieszczenie, zasady ochrony. Są przecież sytuacje, że gatunki chronione w Polsce przechodzą do nas, a my na Ukrainie ich nie chronimy (np. wilk). Brakuje integralnej strategii ochrony całego obszaru, jego strefowania według wspólnej metody – dodał. Zaznaczył też, że dużym problemem jest to, że międzynarodowy rezerwat biosfery nie jest dostępny, bo co prawda istnieje, ale granice państwowe między Polską i Słowacją a Ukrainą pozostają i dzielą go.

Granica, która łączy
Jednak główny obszar współpracy Polski i Ukrainy w zakresie ochrony przyrody to wymiana informacji dotyczących stanu środowiska w obszarze odcinka doliny rzeki Bug.

Po stronie ukraińskiej występują zagrożenia związane głównie z pozostałościami po górnictwie siarkowym, siecią ropociągów, gazociągów, drogowym i kolejowym przewozem materiałów niebezpiecznych. Realizowana współpraca i podejmowane wspólnie działania mają na celu w szczególności poprawę czystości wód granicznych, zwiększenie efektywności ich ochrony oraz stopnia bezpieczeństwa ekologicznego na obszarach przygranicznych.

Służby ochrony środowiska obu państw współdziałały m. in. przy załatwianiu spraw związanych z rekultywacją terenów górnictwa siarkowego po stronie ukraińskiej. W odległości ok. 20 km od granicy z Polską, od 1964 r. Państwowe Górniczo-Chemiczne Przedsiębiorstwo „Siarka” w Jaworowie wydobywało siarkę metodą odkrywkową i podziemnego wytopu. W wyniku eksploatacji złóż nastąpiło zanieczyszczenie granicznej rzeki Szkło – prawobrzeżnego dopływu rzeki San. W 2002 r. strona ukraińska, realizując projekt „Przywrócenie równowagi ekologicznej i rekultywacja terenów zdegradowanych przez prace górnicze”, przystąpiła do prac rekultywacyjnych i zagospodarowania terenu w kierunku rekreacyjno-wypoczynkowym. Strona polska zainteresowana była stanem jakości wód tworzonego „Jeziora Jaworowskiego” w kontekście jego usytuowania geograficznego, a co za tym idzie wpływu na bezpieczeństwo ekologiczne granicznej rzeki Szkło.

Cała operacja zakończyła się pełnym sukcesem, a ta zainicjowała podobne wspólne przedsięwzięcia.

Współpraca z Ukrainą w zakresie ochrony środowiska zapoczątkowana została w latach
90. ubiegłego wieku. Jej podstawą były:
1. umowa między Rzeczpospolitą Polską a Ukrainą o stosunkach prawnych na polsko – ukraińskiej granicy państwowej oraz o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych sporządzona w Kijowie 12 stycznia 1993;
2. umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska sporządzona w Warszawie dnia 24.01.1994;
3. porozumienie o utworzeniu związku Transgranicznego Euroregion Bug, podpisane w Łucku w dniu 29.09.1995;
4. umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych, podpisana 10.10.1996 w Kijowie.

Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach

Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.