Co masz z tego, że należysz do otwartych funduszy?

Emerytura pracowników ze starszych pokoleń to dziś 70 proc. ostatniej płacy. Dla obecnych 50-latków będzie to około 44 proc., natomiast 20-latki nie mogą liczyć na większej niż 25-procentowe świadczenie. Czy o to nam chodziło? Czy zatem reforma emerytalna z 1999 roku miała sens? Jej celem miało być wprowadzenie systemu odpornego na demografię. Każdy składający część płacy w systemie kapitałowym miał liczyć na jej pomnażanie, a w przyszłości - na godziwą emeryturę. W przeciwieństwie do składek w ZUS, które są tylko waloryzowane, te w OFE miały być pomnażane i dziedziczone.

Co z tego mamy

Do 14 otwartych funduszy emerytalnych należy 12 mln Polaków. Do końca 1999 r. musiał zapisać się każdy urodzony po 1 stycznia 1969 roku, a mogły - lecz nie musiały - skorzystać z takiej możliwości osoby, które przyszły na świat po 1 stycznia 1949 roku.

Wyboru swojego OFE dokonywaliśmy na tzw. wyczucie. Nie mieliśmy możliwości weryfikacji i porównania wyników poszczególnych OFE, więc kierowaliśmy się często reklamą zapewniającą o starości pod palmami albo faktem, że fundusz tworzył nasz bank.

Pamiętaj!

Do wybranego OFE wędruje co miesiąc aż 7,3 proc. naszej pensji brutto. To duże pieniądze. Nie można zrezygnować z uczestnictwa w funduszu ani dowolnie dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku - można go jednak zmienić na inny. Rachunek w OFE jest otwarty aż do wieku emerytalnego, czyli w przypad-ku kobiet - do 60. roku życia, mężczyzn - do 65. roku życia.

Na razie nie ma możliwości wcześniejszego zamknięcia i wypłacenia zgromadzonych na rachunku pieniędzy, czy też przekazania zgromadzonych środków na konto ZUS-u. Sprawy o anulowanie członkostwa w OFE regulują wewnętrzne procedury danego funduszu.

Ważne!

Składki zgromadzone w OFE podlegają dziedziczeniu do momentu uzyskania dożywotniej emerytury kapitałowej. Np. w przypadku mężczyzny - członka OFE, jeśli ukończy 65. rok życia, uzyska prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej. Wraz z przejściem na emeryturę, będzie wypłacana emerytura dożywotnia.

Uwaga!

Składki bliskiej osoby znajdujące się w OFE są dziedziczone jedynie przez okres pierwszych 3 lat i tylko w części. Jeżeli śmierć emeryta nastąpi po okresie owych 3 lat pobierania emerytury kapitałowej, prawo do wypłaty środków gromadzonych w OFE w ramach spadku wygasa.

Jak zmienić OFE

Choć nie jesteśmy raz na zawsze przypisani do jednego OFE, to jednak o darmowych przenosinach do funduszu osiągającego lepsze wyniki możemy myśleć tylko raz na dwa lata.

Są cztery terminy w roku, kiedy możemy to zrobić: luty, maj, sierpień i listopad. Transfery dokonywane są w ostatni dzień roboczy danego miesiąca.

Zasada jest jasna: o przenosinach należy poinformować nowe OFE do 25. dnia miesiąca poprzedzającego ten termin.

Przykład

Jeśli chcemy to zrobić w maju, musimy się zdecydować na podpisanie umowy z nowym funduszem do 25. kwietnia. Natomiast 10. dnia okresu transferowego (czyli np. 10 maja) powinniśmy o tym fakcie poinformować OFE, z którego odchodzimy. Umowa z dotychczasowym funduszem ulega rozwiązaniu z dniem dokonania zmiany w Centralnym Rejestrze Członków OFE prowadzonym przez ZUS.

Krok po kroku: jak przenieść się do innego funduszu.

Uważaj na akwizytorów-naciągaczy! Żerują na naszej niewiedzy, zapewniając osiągnięcie z przenosin właśnie do ich OFE nieprawdopodobnych korzyści.

Pamiętaj, że agent nie robi tego charytatywnie. Od każdej zwerbowanej osoby otrzyma od funduszu nawet 1.000 zł prowizji.

Przed zmianą funduszu powinieneś sprawdzić, czy wszystkie pobrane od twojego wynagrodzenia składki emerytalne trafiły do funduszu i pracują na twoją przyszła emeryturę.

Jeśli nie dostałeś od swojego funduszu rocznego sprawozdania o stanie konta, zadzwoń na infolinię funduszu i poproś o taki raport. W przypadku braku składek powinieneś jak najszybciej sprawę wyjaśnić.

Spotkaj się z akwizytorem funduszu, do którego chcesz się przenieść, spisz i podpisz umowę członkowską.

Nie zapomnij poinformować go, że już należysz do innego OFE.

W terminie 14 dni od podpisania umowy jesteśmy zobowiązanie wysłać list lub odwiedzić osobiście poprzedni fundusz, z którego rezygnujemy.

Taki list (lub dokumenty, które powinniśmy okazać) to przede wszystkim zaświadczenie lub umowa z nowym funduszem emerytalnym oraz tak zwane oświadczenie, że chcemy zrezygnować z obecnego funduszu emerytalnego.

Jeśli dokumenty te wysyłamy listem, musi to być list polecony.

W piśmie tym powinny znaleźć się następujące informacje:

* imię i nazwisko,

* dokładny adres,

* numer PESEL i NIP,

* seria i numer dowodu tożsamości (może to być dowód osobisty bądź paszport),

* numer umowy członkowskiej w "starym" funduszu.

Uwaga!

W piśmie tym poinformuj także, że:

1. w pełni świadomie zdecydowałeś się na zmianę funduszu,

2. podaj nazwę nowego OFE, datę i godzinę podpisania umowy oraz jej numer,

3. poproś o jak najszybsze przeprowadzenie transferu.

Fundusz zapewne będzie chciał zatrzymać cię przy sobie. W twoim piśmie powinno więc znaleźć się zapewnienie o tym, iż wiesz doskonale, że podane przez ciebie informacje są wystarczające - z punktu widzenia przepisów prawa - do przeprowadzenia transferu. Najlepiej uprzedź, że złożysz skargę do Komisji Nadzoru Finansowego, jeżeli transfer będzie odwlekany. To powinno zadziałać, gdyż KNF często wymierza wysokie kary finansowe za łamanie przepisów.

Ważne!

Kopię pisma wyślij także do swojego oddziału ZUS-u listem poleconym, za potwierdzeniem odbioru. Od dnia potwierdzenia odbioru rozpoczyna się bowiem ustawowy okres przeznaczony na transfer.

Pamiętaj!

Niektóre osoby mogą w ogóle wypisać się z otwartych funduszy emerytalnych. Wrócą do ZUS-u, ale tylko ci, którym przynależność do II filara uniemożliwia wcześniejszą emeryturę. Konieczne są wtedy dwa wnioski do ZUS - o emeryturę oraz o przekazanie pieniędzy z OFE do budżetu.

Czy będą zmiany

Dziura budżetowa sprawia, że politycy łakomym okiem patrzą na pieniądze, jakie co miesiąc ZUS musi przelewać towarzystwom emerytalnym z tytułu składki do OFE. Dlatego coraz częściej wraca pytanie: co zrobić z tymi funduszami? Nowelizacja ustawy emerytalnej zakłada różne rozwiązania.

1. Umożliwienie członkom otwartych funduszy emerytalnych otrzymania jednorazowej wypłaty całości albo nadwyżki środków zgromadzonych na rachunku w OFE. Wypłata ta powinna być możliwa, jeżeli kwota składek zewidencjonowanych na prowadzonym przez ZUS koncie ubezpieczonego, pozwala na wypłaty miesięcznej emerytury w kwocie nie niższej niż dwukrotność kwoty najniższej emerytury (do końca lutego 2010 r. było to 1.350,20 zł). Dzięki temu w 2014 r. pracujący przez 40 lat 65-latek - oprócz emerytury z ZUS - otrzymałby dodatkowo około 38 tys. zł.

2. Umożliwienie dokonania jednorazowej wypłaty całości albo nadwyżki środków zgromadzonych w OFE na Indywidualne Konto Emerytalne ubezpieczonego lub na wskazany rachunek bankowy. Ubezpieczony będzie mógł wybrać najlepszą dla niego formę zabezpieczenia lub inwestycji. Umożliwia to również minimalizację konsekwencji ryzyka przechodzenia na emeryturę w skrajnie niekorzystnych warunkach. Nie będzie konieczności tworzenia drogich i mało efektywnych instytucji do wypłat świadczeń z II filara, co dodatkowo obniżałoby wysokość emerytur.

3. Możliwość lepszej ochrony wartości środków gromadzonych w OFE dzięki umożliwieniu ubezpieczonym, którzy ukończyli 55 lat - w przypadku kobiet, albo 60 lat - w przypadku mężczyzn, przeniesienia całości lub części zgromadzonych w OFE środków na konto w ZUS.

Ile zarobiły fundusze?

Jaka jest obecnie sytuacja finansowa w funduszach, którym powierzyliśmy nasze pieniądze? Zobacz tabelę na dole strony.

Aby porównać nasz OFE z konkurencją, warto wziąć pod uwagę nie tylko jego procentowy wzrost, najlepiej od początku działalności, ale też liczbę członków, kwotę aktywów oraz strategię finansową. Im więcej akcji w portfelu, to na większe ryzyko fundusz wystawia nasze składki, ale i większe są szanse na zysk.

Zdaniem eksperta

Na pytanie: czy składki w OFE można dziedziczyć, odpowiada Eliza Wiśniewska, menedżer odpowiedzialna za ING OFE

Środki gromadzone w otwartym funduszu emerytalnym są dziedziczone. Połowa pieniędzy zgromadzonych na rachunku (w zakresie, w jakim stanowią one współwłasność majątkową małżonków), będzie przekazana na rachunek współmałżonka w Otwartych Funduszach Emerytalnych. Pozostała część zostanie wypłacona gotówką wskazanym osobom uposażonym. Wskazuje się je w momencie zawierania umowy z funduszem. W każdej chwili można dokonać zmiany osób uposażonych. W sytuacji, gdy członek funduszu ich nie wskazał, środki podlegają ogólnym zasadom prawa spadkowego. Może to znacznie utrudnić i wydłużyć okres oczekiwania na pieniądze. Aby tego uniknąć, należy wskazać uposażonych w chwili zawarcia umowy. Dotyczy to sytuacji, gdy ktoś umiera przed osiągnięciem wieku emerytalnego i przejściem na emeryturę. Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest pobieranie przez kobiety okresowej emerytury kapitałowej - a wiec w przypadku, gdy zgromadzone w OFE środki uprawniają do comiesięcznej wypłaty. Od momentu uprawnienia do emerytury okresowej, czyli do ukończenia 65. roku życia, kobieta pobierająca okresową emeryturę kapitałową nadal jest członkiem OFE, więc zasady dziedziczenia obowiązują również w przypadku jej śmierci. Natomiast gdy klient pobiera już emeryturę i umrze, to sprawę reguluje art. 20 ustawy z dnia 17 października 2008 roku o emeryturach kapitałowych. Zgodnie z nią, osoba uposażona, czyli wskazana przez emeryta, nabywa prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej, jeżeli śmierć nastąpiła w ciągu trzech lat od dnia przekazania składki do funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych. Lecz na razie takiego funduszu prawo nie przewiduje, ponieważ ustawa regulująca te kwestię została zawetowana przez prezydenta RP.